Bij het telen van groenten en fruit gebruiken telers soms gewasbeschermingsmiddelen om hun oogst te beschermen tegen ziekten, plagen en onkruid. Dit roept geregeld vragen op: zitten er resten op groenten en fruit? Hoe veilig is dat? En wie controleert dit eigenlijk? In deze Q&A beantwoorden we veelgestelde vragen over gewasbeschermingsmiddelen, de regels eromheen en hoe veilig groenten en fruit in Nederland daadwerkelijk zijn.

Wat zijn gewasbeschermingsmiddelen en waarom worden ze gebruikt?

Gewasbeschermingsmiddelen (ook wel bestrijdingsmiddelen of pesticiden genoemd) worden gebruikt om gewassen te beschermen tegen ziekten, plagen en onkruid. Ze helpen telers om voldoende gewassen te telen die voldoen aan de kwaliteitseisen, houdbaarheid en uiterlijk.

Kunnen er resten van deze middelen op ons eten zitten?

Ja, dat kan. Dit noemen we residuen: kleine hoeveelheden van een gewasbeschermingsmiddel die na gebruik op voedsel kunnen achterblijven. Om te zorgen dat dit geen gezondheidsrisico oplevert, zijn er strenge regels en wordt er regelmatig gecontroleerd.

Wat is een MRL en waarom is die belangrijk?

De MRL (Maximale Residu Limiet) is de hoogste hoeveelheid van een gewasbeschermingsmiddel die wettelijk is toegestaan op een product. Deze limiet wordt zo vastgesteld dat het zelfs bij dagelijks gebruik veilig is voor je gezondheid, inclusief voor kwetsbare groepen zoals kinderen.

Hoe wordt een MRL bepaald?

De MRL wordt vastgesteld op basis van:

• De aanvaardbare dagelijkse inname (ADI): hoeveel een mens elke dag zijn leven lang mag binnenkrijgen.
• De acute referentie dosis (ARfD): hoeveel een mens in één portie mag binnenkrijgen.
• Goed agrarische gebruik (GAP): de manier waarop telers het middel veilig mogen toepassen, zoals hoeveelheid, frequentie en wachttijd tot de oogst.

Zelfs als de MRL voor een product wordt overschreden is dit meestal niet schadelijk voor de gezondheid. De MRL is namelijk lager dan de hoeveelheid waarbij een gezondheidseffect zou kunnen optreden.

Wat is 'goed agrarisch gebruik' precies?

Goed agrarisch gebruik betekent: 

• Alleen toepassen wat nodig is.
• Gebruik van de juiste hoeveelheid en methode.
• Rekening houden met het weer en de bodem.
• Oogsten pas na een bepaalde wachttijd.

De MRL's zijn gebaseerd op dit gebruik, dus telers mogen daar niet van afwijken.

Wat als er toch te veel van een middel wordt gevonden?

Bij een MRL-overschrijding wordt gekeken of het echt een gezondheidsrisico vormt. Is dat het geval, dan wordt de betreffende partij groenten of fruit uit de handel genomen en vernietigd.

Hoe vaak komt dit voor?

Food Compass voert sinds 2013 een intensief residumonitoringsprogramma uit. In de periode 2013–2023 werden meer dan 17.000 monsters van verse groenten, fruit en paddenstoelen onderzocht op de aanwezigheid van gewasbeschermingsmiddelen. Over de afgelopen jaren is in 0,6% van de monsters sprake van overschrijding van de gezondheidskundige grens, wat bevestigt dat de voedselveiligheid van groenten en fruit in Nederland op een consistent hoog niveau ligt.

Moet ik me zorgen maken over het eten van groente en fruit?

Nee, de gezondheidsvoordelen van het eten van groente en fruit wegen veel zwaarder dan de mogelijke risico’s van residuen van gewasbeschermingsmiddelen.